Kişilik psikolojisi dünyası, her daim gündemde olan kişilik değişimi konusuna aşinadır. Yakın tarihli bir makale, özellikle genç yetişkinler arasında sorumlulukta bir düşüş olduğunu öne sürüyor. Ayrıca uyumluluk, dışa dönüklük ve duygusal dengede de bir düşüş olduğunu gösteriyor. Peki, kişilik değişebilir mi? Eğer öyleyse, şu anda değişiyor mu?
Te Science of Personality’nin 132. bölümünde, sunucular Dr. Ryne Sherman ve Blake Loepp, Financial Times’da yayınlanan John Burn-Murdoch’un “Sorumlulukta Rahatsız Edici Düşüş” adlı makalesini ele aldılar.(1)
Burn-Murdoch’un makalesi, kişiliğin zamanla ve yaşla birlikte değiştiğini öne süren 15.000 ila 20.000 ABD’li katılımcıyı kapsayan bir araştırmaya atıfta bulunuyor. Veriler özellikle üç yaş grubuna ayrılmıştı: 16-39, 40-59 ve 60 yaş ve üzeri. Beş faktörlü modeldeki sorumluluk puanları her üç yaş grubunda da düşüş gösterdi; en büyük düşüş en genç yaş grubunda görüldü.
Ancak Ryne, verilerin bu şekilde yorumlanmasının yetersiz olduğunu belirtti. “Bu, Hogan’daki verilerimizin gösterdiğinin aksine,” dedi.
Sorumluluk Neden Önemlidir?
Beş faktörlü modelin kişilik özellikleri duygusal denge (nevrotiklik), dışa dönüklük, deneyime açıklık, uyumluluk ve sorumluluktur. Ancak kişilik psikolojisinde, sorumluluğun ne anlama geldiği konusunda bir fikir birliği yoktur. Farklı ölçümler farklı tanımlar kullanır. Genel olarak sorumluluk, özveri, disiplin ve sıkı çalışmanın yanı sıra kurallara bağlılık, yapı tercihi ve ayrıntı odaklılığı da ifade eder.
Sorumluluk neden önemlidir? Ryne, “Sorumluluk her türlü önemli sonuçla ilişkilidir. Daha sorumlu insanlar daha iyi notlar alır, daha iyi iş performansına sahiptir ve daha uzun yaşarlar,” diyor. Bu sonuçlar kulağa oldukça önemli geliyor!
Ancak yüksek sorumluluk her zaman faydalı değildir. İnovasyon veya girişimcilik için insanların kurallara uyması değil, meydan okuması gerekir. Ayrıca, Milgram deneylerinde de gösterildiği gibi, yüksek sorumluluğa sahip insanlar otoriteye itaat etme eğilimindedir. Hem yüksek hem de düşük sorumluluğun dezavantajları vardır… Dolayısıyla gençler arasında sorumluluk azalıyor olsa bile, bu eğilimin çok da endişe verici olduğu söylenemez.
Kişilik Değişiminin Nedenleri
Kişiliği zaman içinde ölçmek sorunlu olabilir ve yanlış bilgilerle doludur. Kişilik değişimi araştırmalarında genellikle gözden kaçan şey, örneklemdeki değişkenliktir. Araştırmacılar 2010 ve 2020 yıllarına ait kişilik değerlendirme sonuçlarından oluşan geniş örneklemleri inceleselerdi, her iki çalışmaya da aynı kişiler katılmış olmazdı. Başka bir deyişle, puanlar farklı kişiler dahil edildiği için farklılık gösterebilirdi.
Bunun yanı sıra, kişilik puanlarının değişmesinin üç nedeni vardır. Bunlara yaş etkileri, zaman dilimi etkileri ve kuşak etkileri denir.
- Yaş etkileri – Kişi yaşlandıkça kişiliği değişebilir. Örneğin, sorumluluk duygusu kişinin yaşamı boyunca kademeli olarak artma eğilimindedir.
- Zaman dilimi etkileri – Kişinin yaşadığı zaman dilimi kişiliğini etkileyebilir; ancak, kişilik üzerindeki toplum genelindeki zaman dilimi etkileri nispeten nadirdir.
- Kuşak etkileri – Birinin kuşağı (doğum kuşağı olarak da adlandırılır), Büyük Buhran çocuklarının tutumlu yetişkinlere dönüşmesi gibi kişilik eğilimlerine neden olabilir. Ryne, makaledeki analizin kişilik değişiminin üç faktörünü hesaba katmadığını söyledi. Bu etkiler hakkında yanlış bilgi, genellikle yaş farkını doğru bir şekilde tanımak yerine kuşak farkını algılayarak, kişilerin bu etmenleri karıştırmasına neden olabilir.
Kişilik Değişimini Ölçmede Sorunlar
Üç değişkenden yalnızca birini ölçmek, diğer ikisinin her zaman birbiriyle karıştırılabileceği anlamına gelir. 25 ve 50 yaşındaki kişileri değerlendirirsek, kişiliklerinde yaş farklılıkları görebiliriz. Ancak 2000 doğumlu kişiler ile 1975 doğumlu kişiler arasında da farklılıklar tespit edebilirdik. Yaşı sabit tutmak için, 25 yaşındakileri 1975’ten başlayarak beş yıllık aralıklarla ölçmemiz gerekirdi. Ancak artık hem zaman hem de kuşak değişken hale geldi.
Ryne, “Bazıları bu üç şeyi ayırmanın istatistiksel olarak imkansız olduğunu söyleyebilir,” dedi, ancak yaş-dönem-kohort (APC) analizinin soruna ampirik bir istatistiksel çözüm sağlayabileceğini de ekledi. Ryne’a göre makaleye bilgi sağlayan orijinal veriler, çalışmanın sonuçlarının yaş, zaman dilimi veya kuşak etkileriyle ilişkili olup olmadığını belirlemek için uygun analizi uygulamamıştır.
Hogan Verileri Kişilik Değişimi Hakkında Ne Gösteriyor?
Hogan’da, sorumluluğu, “Tedbirlilik” adlı bir ölçek kullanarak Hogan Kişilik Envanteri (HPI) ile ölçüyoruz. Ryne, “2015 ile 2022 yılları arasında değerlendirmelerimizi tamamlayan dünyanın dört bir yanından 770.000’den fazla kişiden veri topladık,” dedi. “Burada, 1940’lardan 2000’lere kadar yedi farklı doğum kohortu temsil ediliyor. Bu verileri yaş-dönem-kohort analiziyle analiz ettiğinizde, zaman içinde çok az fark görüyorsunuz.”
Tedbirlilik yetmiş yılda değişti mi? Aslında hayır. Ryne, Tedbirlilikte yaşa bağlı olarak yalnızca yüzde birlik bir dalgalanma gördü (yaklaşık 54’ten 55’e). Zaman periyodu etkilerini, 2018’deki HPI ölçüm değişikliğinin beklenen bir sonucu olarak gördü. Son olarak, doğum kohortundan (yaklaşık 54’ten 56’ya) kaynaklanan yüzde iki oranında bir fark gördü. Ryne, “Bu, zaman içinde normal bir değişimin sınırları içinde,” diye sonuca vardı. “Benim için endişe verici bir durum yok.”
Özetle, daha geniş küresel veri setimizin analizi, kişilik değişiminde anlamlı bir fark göstermiyor. Ryne, “Kişilik o kadar da değişmiyor,” dedi.
Bu sohbetin tamamını The Science of Personality’nin 132. bölümünde dinleyin. Podcast’leri dinlediğiniz her yerden bizi takip ederek hiçbir bölümü kaçırmayın. Herkese selamlar!
[Makalenin orijinaline ve daha fazlasına https://www.hoganassessments.com/blog/personality-change-misinformation-age/ adresinden ulaşabilirsiniz.]
Kaynakça
Burn-Murdoch, J. (2025, 7 Ağustos). Vicdanlılıkta Rahatsız Edici Düşüş. Financial Times. https://www.ft.com/content/5cd77ef0-b546-4105-8946-36db3f84dc43
